Το άγχος είναι μέρος της καθημερινής ζωής, ιδιαίτερα στις μέρες μας. Όμως, ανάλογα με ορισμένους παράγοντες (όπως τα αίτια, οι εκδηλώσεις, η ένταση και η διάρκεια), μπορεί να χαρακτηρίζει μια ψυχική διαταραχή. Δείτε παρακάτω τι είναι αυτή η κατάσταση, ποια είναι η σχέση της με το άγχος, ποιες είναι οι κύριες αιτίες και μερικές κλινικές παρουσιάσεις του άγχους!

Τι είναι το άγχος

Ουσιαστικά, το στρες είναι μια σωματική και ψυχολογική αντίδραση που έχουμε όταν αντιμετωπίζουμε καταστάσεις που δημιουργούν ένταση. Η λέξη που χρησιμοποιούμε για να περιγράψουμε αυτή την αντίδραση είναι η δική μας εκδοχή της αγγλικής λέξης " άγχος "Αλλά η ετυμολογική του προέλευση είναι κάπως αβέβαιη.

Υπάρχει η υπόθεση ότι ο αγγλικός όρος προέκυψε ως συντομογραφία του " κίνδυνο "Η λέξη αυτή αναφέρεται στις σωματικές και συναισθηματικές αντιδράσεις σε καταστάσεις που δημιουργούν αγωνία ή άγχος.

Αυτό που είναι γνωστό είναι ότι η λέξη "άγχος" σχετίζεται με ορισμένους λατινικούς όρους, όπως " strictus ", το οποίο θα μπορούσε να είναι κάτι σαν "σφιχτό" ή "συμπιεσμένο", καθώς και η λέξη "stricture" (στα πορτογαλικά), η οποία αναφέρεται στην πράξη της συμπίεσης.

Όπως μπορείτε να δείτε, ακόμη και στην προέλευσή της, η λέξη "στρες" δηλώνει ένταση. Αυτό περιγράφει καλά αυτό που συνήθως κρύβεται πίσω από τα αίτια αυτής της κατάστασης και τις σωματικές εκδηλώσεις που τη συνοδεύουν.

Στρες και άγχος

Τόσο το στρες όσο και το άγχος χαρακτηρίζονται από σωματικές και συναισθηματικές αντιδράσεις. Πολλές από αυτές τις αντιδράσεις είναι κοινές και στις δύο καταστάσεις, και συνήθως η μία είναι παρούσα όταν βιώνεται η άλλη, οπότε είναι σύνηθες να τις συγχέουμε, αλλά δεν είναι το ίδιο πράγμα.

Ενώ το άγχος σχετίζεται περισσότερο με το σωματικό μέρος, το άγχος συνδέεται στενά με τις συναισθηματικές πτυχές. Για παράδειγμα, η αγωνία είναι ένα συναίσθημα που υπάρχει πάντα σε στιγμές άγχους, αλλά όχι απαραίτητα σε μια αγχωτική κατάσταση. Η μυϊκή ένταση υπάρχει πάντα στο άγχος, αλλά όχι απαραίτητα στο άγχος.

Άλλωστε, το άγχος συνδέεται συνήθως με πιο συγκεκριμένες καταστάσεις και με γεγονότα που συμβαίνουν ή έχουν ήδη συμβεί. Το άγχος, από την άλλη πλευρά, μπορεί να προκύψει μπροστά σε μια πραγματική ή αντιληπτή απειλή (η οποία δηλαδή δεν είναι απαραίτητα συγκεκριμένη και μπορεί να είναι αποτέλεσμα διαστρεβλωμένων σκέψεων), έτσι ώστε να αφορά την προσδοκία για κάτι που μπορεί να συμβεί (ή να μην συμβεί).

Με έναν σύντομο και κάπως υπεραπλουστευμένο τρόπο, μπορούμε να πούμε ότι το άγχος σχετίζεται με το παρόν, ενώ το άγχος εμφανίζεται περισσότερο από μελλοντικές προβλέψεις.

Οι πιο συνηθισμένες αιτίες

Η ενασχόληση με τις καθημερινές καταστάσεις είναι ο κύριος παράγοντας άγχους και η πιο συνηθισμένη πηγή αυτού είναι η εργασία. Καθώς πρόκειται για έναν τομέα της ζωής που είναι υπεύθυνος για τη συντήρηση πολλών άλλων (κυρίως από οικονομικής άποψης), το αγχογόνο δυναμικό του είναι πολύ υψηλό.

Το ενδεχόμενο αυτό επιδεινώνεται αν λάβουμε υπόψη την ανάγκη να διατηρήσουμε μια επαγγελματική στάση, η οποία συνήθως συνεπάγεται την καταπίεση των συναισθημάτων προκειμένου να έχουμε καλές σχέσεις με συναδέλφους και προϊσταμένους και να κάνουμε καλή εντύπωση.

Τα οικογενειακά προβλήματα αποτελούν επίσης μια επαναλαμβανόμενη και ισχυρή αιτία άγχους. Καθώς είναι ο πρώτος κοινωνικός κύκλος στον οποίο εντασσόμαστε, η οικογένεια έχει μεγάλο ψυχολογικό αντίκτυπο πάνω μας και οι οικογενειακές εντάσεις αντανακλούν στα συναισθήματά μας και δημιουργούν ένταση.

Ορισμένες άλλες καταστάσεις αποτελούν συνήθεις αιτίες άγχους, όπως η κυκλοφοριακή συμφόρηση, η ασθένεια και η διαδικασία λήψης μιας απόφασης, ειδικά όταν αυτή είναι πολύ σημαντική.

Οξύ στρες

Το οξύ στρες είναι αρχικά το στρες που βιώνεται με συγκεκριμένο τρόπο κατά τη διάρκεια ή αμέσως μετά από μια τεταμένη κατάσταση. Ωστόσο, μπορεί να παρουσιαστεί με μεγαλύτερη σοβαρότητα, ιδίως όταν η τεταμένη κατάσταση είναι τραυματική, όπως το να γίνεις στόχος επίθεσης ή να γίνεις μάρτυρας ατυχήματος.

Όταν το οξύ στρες διαταράσσει την καθημερινή ζωή του ατόμου για μεγάλο χρονικό διάστημα, είναι ενδιαφέρον να εξεταστεί το ενδεχόμενο της διαταραχής οξέος στρες. Μπορεί να επιβεβαιωθεί ή όχι από ψυχίατρο ή ψυχολόγο και η διάγνωση εξαρτάται από την ένταση και τη συχνότητα των συμπτωμάτων. Η κατάσταση είναι ευτυχώς προσωρινή, αλλά όσο είναι παρούσα, μπορεί να οδηγήσει σε μεγάλη ταλαιπωρία.

Χρόνιο στρες

Το χρόνιο στρες είναι αναπόφευκτα μια κλινική κατάσταση. Όπως και άλλες χρόνιες καταστάσεις, είναι μακροχρόνιο και απαιτεί αλλαγή στον τρόπο ζωής όσων υποφέρουν από αυτό προκειμένου να αντιμετωπιστεί.

Τα άτομα με αυτή την πάθηση έχουν συνήθως μια εξαιρετικά αγχωτική καθημερινότητα και βιώνουν πολύ συχνά συμπτώματα στρες.

Το χρόνιο στρες αποτελεί παράγοντα κινδύνου για διάφορες ασθένειες, όπως η υπέρταση, επιταχύνει τη διαδικασία γήρανσης και μπορεί να συμβάλει στην ανάπτυξη ή την επιδείνωση ψυχολογικών διαταραχών όπως η κατάθλιψη.

Burnout

Εξάντληση Το Σύνδρομο Επαγγελματικής Εξουθένωσης είναι μια αγγλική έκφραση που μπορεί να μεταφραστεί κυριολεκτικά ως "γίνομαι στάχτη" ή "καίγομαι" και έχει την έννοια της εξάντλησης. Από τον συνδυασμό των λέξεων προκύπτει ο όρος που χαρακτηρίζει μια γνωστή κατάσταση: Σύνδρομο Επαγγελματικής Εξουθένωσης.

Πρόκειται για ένα επίπεδο άγχους τόσο ακραίο ώστε να είναι ανίκανο, όταν κάποιος φτάνει στα όριά του, σε τέτοιο βαθμό ώστε να διακυβεύεται πλήρως η ψυχική υγεία και να κινδυνεύει η σωματική υγεία. Γνωστή και ως σύνδρομο επαγγελματικής εξουθένωσης, η κατάσταση αυτή συνδέεται συνήθως με την εργασία, η οποία γνωρίζουμε ήδη ότι είναι ένας από τους μεγαλύτερους πιθανούς στρεσογόνους παράγοντες που έχουμε.

Τα συμπτώματα του στρες

Πολλά συμπτώματα του στρες μπορεί να υπάρχουν και σε άλλες καταστάσεις. Μπορούν όμως να αναγνωριστούν με ακρίβεια από την παρουσία πολλαπλών χαρακτηριστικών συμπτωμάτων μαζί με την παρουσία στρεσογόνων παραγόντων. Δείτε περισσότερες λεπτομέρειες παρακάτω!

Ψυχολογικά και σωματικά συμπτώματα

Το άγχος δημιουργεί μια σειρά σωματικών και ψυχολογικών συμπτωμάτων και είναι σημαντικό να τα γνωρίζετε, προκειμένου να το διαχειριστείτε με τον καλύτερο δυνατό τρόπο. Αξίζει να επισημανθεί ότι τα ψυχολογικά συμπτώματα μπορεί να επηρεάσουν τα σωματικά συμπτώματα και το αντίστροφο.

Ψυχολογικά συμπτώματα: Στο άγχος, η πιο συνηθισμένη συναισθηματική εκδήλωση είναι η ευερεθιστότητα. Οι άνθρωποι που είναι αγχωμένοι μπορεί να βρεθούν να χάνουν πολύ εύκολα την ψυχραιμία τους και να νιώθουν θυμό για πράγματα που κανονικά δεν θα προκαλούσαν αυτή την αντίδραση (τουλάχιστον όχι στον ίδιο βαθμό). Μερικοί άνθρωποι μπορεί επίσης να δείχνουν μεγαλύτερη συναισθηματική ευθραυστότητα και να κλαίνε εύκολα.

Σωματικά συμπτώματα: Ένα μεγάλο μέρος των σωματικών συμπτωμάτων του στρες περιστρέφεται γύρω από τη μυϊκή ένταση, η οποία μπορεί να προκαλέσει μια σειρά από άλλα σωματικά συμπτώματα. Τα συμπτώματα που συνδέονται με τη φλεγμονή είναι επίσης κοινά, καθώς και η εμφάνιση ασθενειών λόγω της πτώσης της ανοσίας.

Ξεσπάσματα ακμής

Είναι σύνηθες να παρατηρείται η εμφάνιση σπυριών σε όσους είναι αγχωμένοι, ειδικά όταν υπάρχει ήδη προδιάθεση για ακμή. Αυτό μπορεί να συμβεί για μερικούς λόγους.

Όπως ήδη γνωρίζετε, το στρες ευθύνεται για τη μείωση της ανοσίας. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα το δέρμα να μην αντιδρά με τον καλύτερο δυνατό τρόπο στην παρουσία βακτηρίων. Με το κατεστραμμένο αμυντικό σύστημα, γίνεται πιο εύκολη η δράση αυτών των βακτηρίων, καθώς και η απόφραξη των πόρων. Με αυτό, μπορούν να εμφανιστούν σπυράκια και μαύρα στίγματα.

Το άγχος έχει επίσης φλεγμονώδη δράση στο σώμα και τα σπυράκια είναι, σε μεγάλο βαθμό, φλεγμονές, οπότε μπορεί να εμφανίζονται περισσότερο σε αυτή την κατάσταση. Εκτός αυτού, οι κατευναστικές χειρονομίες, όπως το τρίψιμο των χεριών στο πρόσωπό μας, γίνονται πιο συχνές όταν βρισκόμαστε υπό πίεση και τα χέρια μας μπορεί να μεταφέρουν βακτήρια που επιδεινώνουν την ακμή.

Να αρρωσταίνετε ή να κολλάτε συχνά γρίπη

Το άγχος βλάπτει το ανοσοποιητικό σύστημα, καθιστώντας το σώμα σας λιγότερο αποτελεσματικό στην άμυνα κατά των ιών και των βακτηρίων, με αποτέλεσμα μεγαλύτερη τάση για κρυολογήματα και κρυολογήματα, μεταξύ άλλων ασθενειών, καθώς το σώμα γίνεται πιο ευάλωτο στις λοιμώξεις.

Αξίζει να σημειωθεί ότι υπάρχουν και άλλες πιθανές αιτίες για τη χαμηλή ανοσία, καθώς και για τα άλλα συμπτώματα που αναφέρονται εδώ. Είναι πάντα καλό να διερευνάται κάθε σύμπτωμα, ακόμη και λαμβάνοντας υπόψη το σύνολο.

Πονοκέφαλοι

Ο πονοκέφαλος είναι μια πολύ συχνή εκδήλωση του στρες. Μπορεί να συνοδεύεται ή όχι από πόνο στον αυχένα και συνήθως προκαλείται από μυϊκή ένταση στην περιοχή αυτή.

Οι πονοκέφαλοι έντασης (ή πονοκέφαλοι τάσης) μπορεί επίσης να προκληθούν από κακή στάση του σώματος, αλλά συνήθως είναι αποτέλεσμα του στρες. Οι πονοκέφαλοι από στρες μπορεί επίσης να εμφανιστούν λόγω της φλεγμονώδους φύσης αυτής της κατάστασης.

Αλλεργία και δερματικά προβλήματα

Λόγω της αποδυνάμωσης του ανοσοποιητικού συστήματος, είναι σύνηθες ο οργανισμός να δυσκολεύεται να καταπολεμήσει ορισμένα δερματικά προβλήματα. Όσοι ήδη υποφέρουν από προβλήματα όπως η ψωρίαση και ο έρπης μπορεί να παρατηρήσουν μια πιο έντονη εκδήλωσή τους όταν βρίσκονται υπό πίεση.

Υπάρχει επίσης η νευρική αλλεργία, ένας τύπος δερματίτιδας που συνήθως εκδηλώνεται με τη μορφή βλαβών, όπως κόκκινες κηλίδες ή φουσκάλες, αλλά και με τη μορφή κνησμού. Μπορεί να εμφανιστεί κατά τη διάρκεια συναισθηματικών προβλημάτων και μετά από πολύ στρεσογόνες καταστάσεις.

Αϋπνία και μειωμένη ενέργεια

Το άγχος προκαλεί μεγάλη ψυχική ταραχή. Είναι από τις πιο συχνές αιτίες αλλαγής των προτύπων ύπνου, με κυριότερη τη δυσκολία στον ύπνο. Αυτό μπορεί να σημαίνει ασυνήθιστη καθυστέρηση στον ύπνο ή πλήρη αϋπνία.

Επιπλέον, το παρατεταμένο άγχος μπορεί να προκαλέσει χρόνια κόπωση ή συνεχή αδιαθεσία, καθώς εξαντλεί τον οργανισμό. Και οι δύο συνέπειες, τόσο η αϋπνία όσο και η χαμηλή ενέργεια, μπορούν να επιδεινώσουν το άγχος, έτσι ώστε να δημιουργηθεί ένας κύκλος που είναι πολύ επιβλαβής για την υγεία.

Χρόνιος πόνος

Οι συνθήκες άγχους συνεπάγονται αύξηση των επιπέδων κορτιζόλης. Μελέτες δείχνουν ότι αυτή η ορμόνη μπορεί να σχετίζεται με τον χρόνιο πόνο.

Όμως η σχέση αιτίας και αποτελέσματος δεν είναι πολύ σαφής: είναι πιθανό τόσο το στρες να οδηγεί σε χρόνιο πόνο όσο και το να προκαλεί στρες ο χρόνιος πόνος. Είναι επίσης πιθανό να ισχύουν και τα δύο πράγματα, δημιουργώντας έναν κύκλο, όπως συμβαίνει για παράδειγμα με το στρες και την αϋπνία.

Μυϊκή ένταση

Η μυϊκή ένταση είναι η πιο κλασική εκδήλωση του στρες. Μπορεί να νιώθετε πόνο στην πλάτη σας και να έχετε, για παράδειγμα, τους περίφημους κόμπους έντασης. Μερικές φορές μπορεί να πάθετε ακόμα και torticollis εξαιτίας αυτού και λόγω της έντασης στην περιοχή του αυχένα.

Οι πονοκέφαλοι και το σφίξιμο των δοντιών είναι συμπτώματα που μπορεί επίσης να σχετίζονται με τη μυϊκή ένταση, καθώς και κάποια άλλα, όπως οι μυϊκοί σπασμοί και οι κράμπες.

Ιδρώτας

Όταν βρισκόμαστε σε κατάσταση στρες, οι αδένες που είναι υπεύθυνοι για την παραγωγή ιδρώτα καταλήγουν να έχουν πιο έντονη δραστηριότητα. Αυτό συμβαίνει εν μέρει λόγω της μεγαλύτερης παρουσίας ορμονών όπως η αδρεναλίνη, οι οποίες αυξάνουν το ρυθμό των καρδιακών παλμών και προκαλούν αυτή την αντίδραση.

Όταν κοιμάστε και ξυπνάτε ιδρωμένοι (ενδεχομένως μετά από έναν εφιάλτη), ακόμη και αν δεν κάνει ζέστη, αυτό είναι πιθανό σύμπτωμα άγχους.

Μπρουξισμός

Η μυϊκή ένταση που προκαλείται από το άγχος οδηγεί συχνά σε ένταση της γνάθου που σας κάνει να σφίγγετε τα πάνω δόντια σας πάνω στα κάτω δόντια σας. Αυτό μπορεί να συνοδεύεται από τρίξιμο των δοντιών και συνήθως συμβαίνει ενώ κοιμόμαστε.

Η κατάσταση αυτή ονομάζεται βρουξισμός, ο οποίος μπορεί να οδηγήσει σε φθορά των δοντιών και σε άλλα συμπτώματα, όπως πονοκέφαλοι. Είναι σύνηθες κάποιος να έχει επαναλαμβανόμενους πονοκεφάλους χωρίς να γνωρίζει το γιατί, όταν πρόκειται για βρουξισμό κατά τη διάρκεια του ύπνου.

Επιτάχυνση του καρδιακού παλμού

Το στρες συνεπάγεται την αυξημένη παραγωγή ορισμένων ορμονών, όπως η κορτιζόλη και η αδρεναλίνη. Αυτό προκαλεί ταχύτερο καρδιακό παλμό.

Ορισμένοι άνθρωποι φοβούνται ακόμη και από την ταχυκαρδία που σχετίζεται με το στρες. Στις περισσότερες περιπτώσεις δεν προκαλεί σημαντικά προβλήματα (εκτός από δυσφορία), αλλά μπορεί να είναι επικίνδυνη για άτομα που ήδη πάσχουν από καρδιακά προβλήματα.

Επιπλέον, το άγχος αποτελεί παράγοντα κινδύνου για την ανάπτυξη καρδιαγγειακών παθήσεων, γι' αυτό καλό είναι να το ελέγχετε όσο το δυνατόν περισσότερο και να φροντίζετε ώστε ο καρδιακός σας παλμός να μην είναι τόσο ανισόρροπος.

Απώλεια μαλλιών

Το στρες έχει ως αποτέλεσμα την παραγωγή ορμονών που παρεμβαίνουν στη δραστηριότητα των θυλάκων της τρίχας και εμποδίζουν την είσοδο των θρεπτικών συστατικών στους κλώνους. Αυτή η απορρύθμιση έχει ως αποτέλεσμα την αποδυνάμωση των μαλλιών και το πρόωρο τέλος της φάσης ανάπτυξης.

Ως εκ τούτου, η τριχόπτωση είναι ένα συνηθισμένο σύμπτωμα όταν κάποιος είναι στρεσαρισμένος. Αξίζει να σημειωθεί ότι εμφανίζεται επίσης συνήθως λόγω έλλειψης βιταμινών ή σιδήρου, οπότε είναι σημαντικό να κάνετε έναν έλεγχο για να βεβαιωθείτε ότι οφείλεται μόνο στο στρες.

Αλλαγή στην όρεξη

Τα υψηλά επίπεδα στρες και άγχους συνεπάγονται χημικές αλλαγές στο σώμα. Οι αλλαγές αυτές μπορεί να οδηγήσουν είτε σε απώλεια ή σημαντική μείωση της όρεξης είτε σε υπερβολική επιθυμία για φαγητό.

Και οι δύο εικόνες είναι επιβλαβείς: ενώ στη μία αποτυγχάνετε να δώσετε στο σώμα σας αυτό που χρειάζεται, στην άλλη, οι υπερβολές μπορούν να θέσουν σε κίνδυνο την υγεία σας και να οδηγήσουν σε αύξηση του βάρους, κάτι που είναι ανεπιθύμητο για ορισμένους ανθρώπους.

Πεπτικά προβλήματα

Υπάρχουν διάφορα πεπτικά προβλήματα που μπορούν να προκληθούν ή να επιδεινωθούν από συνθήκες στρες. Η γαστρίτιδα είναι το πιο συνηθισμένο πεπτικό πρόβλημα για τα άτομα με υψηλά επίπεδα στρες, επειδή οδηγεί σε αύξηση της παραγωγής οξέων στο σώμα, με αποτέλεσμα τον πόνο στο στομάχι που είναι χαρακτηριστικό αυτής της κατάστασης.

Η υπερβολική παραγωγή οξέων μπορεί επίσης να οδηγήσει σε άλλα προβλήματα, όπως καούρες και παλινδρόμηση, και σε πιο σοβαρές περιπτώσεις, στην ανάπτυξη ελκών.

Ακόμη και η διάρροια και η δυσκοιλιότητα μπορεί να είναι αποτέλεσμα του στρες, αλλά όταν πρόκειται για πεπτικά συμπτώματα, επηρεάζει πιο έντονα τα άτομα που ήδη πάσχουν από εντερικές διαταραχές, όπως η φλεγμονώδης νόσος του εντέρου ή το σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου.

Τροποποιημένη λίμπιντο

Η λίμπιντο είναι στενά συνδεδεμένη με την ψυχολογική μας κατάσταση, οπότε όταν βρισκόμαστε υπό άγχος, είναι σύνηθες να αισθανόμαστε λιγότερη σεξουαλική επιθυμία, και αυτό θα πρέπει να γίνεται σεβαστό. Μερικοί άνθρωποι, ωστόσο, μπορεί να βιώνουν μια έξαρση της λίμπιντο και να χρησιμοποιούν τις σεξουαλικές πρακτικές ως βαλβίδα διαφυγής για την ανακούφιση από το άγχος.

Τα σωματικά συμπτώματα του στρες μπορεί επίσης να οδηγήσουν σε μείωση της λίμπιντο. Για παράδειγμα, αν αισθάνεστε κόπωση και πονοκέφαλο, είναι φυσικό η επιθυμία για σχέσεις να γίνεται μικρότερη ή και ανύπαρκτη. Αν θέλετε να μάθετε περισσότερα για το στρες και τα συμπτώματά του, διαβάστε το παρακάτω άρθρο αφού διαβάσετε αυτό: